JERUZALEM

De hoofdstad van Israël (600.000 inwoners en 109 km²) ligt 800 m hoog in de bergen van Judea, 70 km ten oosten van Tel Aviv midden in het centrum van het land. Onmiddellijk voor de oude stadsmuur liep tot 1967 de grens met het koninkrijk Jordanië.

In de Middeleeuwen deden pelgrims er meer dan een week over om vanaf de kust 'boven in Jeruzalem' te komen. In 1898 had de Duitse keizer nog maar twee dagen nodig voor die afstand, toen hij de protestantse Verlosserskerk in het op dat moment Turkse Jeruzalem inwijdde. Nu legt u de afstand over de vierbaanssnelweg nr. 1 in slechts 40 minuten af. Jeruzalem is daarom een ideaal vertrekpunt voor tochten door het hele land.

Nergens zijn de drie wereldgodsdiensten zo dicht bij elkaar als in Jeruzalem. Voor de Joden is het de stad, waar koning Salomo de Tweede Tempel bouwde. Voor de christenen is de stad vooral met het werk, het sterven en de wederopstanding van Jezus verbonden. De Rotskoepel en de Al Aqsa-moskee behoren voor moslims tot de heiligste plekken van de islam. Deze plekken van godsdienstige verering, waar elk jaar honderdduizenden pelgrims uit de hele wereld aanwezig zijn, liggen allemaal vlak bij elkaar in de ommuurde oude stad.

In de oude stad moet u zich evenals in de tijd van de apostelen uit de Bijbel te voet voortbewegen. Door een van de reusachtige zeven poorten (de achtste, de Gouden Poort, is al eeuwen dichtgemetseld) komt u terecht in een wirwar van stegen waarin u voor de eerste keer slechts met moeite de weg kunt vinden. Dank zij kleine straatnaambordjes kunt u ook zonder plattegrond bij de bezienswaardigheden komen.

Neem de tijd in de oude stad, zwerf door de bazaars, neem een koffie met kardemom of een zwarte thee met verse pepermunt in een Arabisch of Armeens café, rust zo eventjes uit voordat u zich weer in het gewoel van het kopen en marchanderen stort. Tussen de Damascuspoort en de Jaffapoort vindt u midden in het oude stadsgedeelte van Jeruzalem deze meest traditionele en levendige markt van het Midden-Oosten. U kunt rondwandelen tussen de vele kraampjes van vriendelijke Joodse en Arabische handelaars die hun koopwaar met veel enthousiasme aanprijzen.

Yerushalayim, de Hebreeuwse naam van de stad, betekent 'Plaats van de Vrede'. De Arabieren noemen haar El Kuds, 'de Heilige'. Niet vrede maar oorlog is echter kenmerkend voor Jeruzalem: 33 keer is de stad bij een oorlog, betrokken geweest en een dozijn aantal keren is ze verwoest. Maar altijd is Jeruzalem weer opgebouwd, en tegenwoordig is de stad mooier dan ooit.

Na afloop van de Zesdaagse Oorlog annexeerde Israël in 1967 de oude stad en Oost-Jeruzalem en maakte heel Jeruzalem tot hoofdstad van de jonge staat. De Verenigde Naties hebben deze annexatie nooit erkend en bijna alle staten vestigden hun diplomatieke vertegenwoordigingen in Tel Aviv. Op 30 juli 1980 bevsetigde de Knesset in de 'Jeruzalemwet' de annexatie: 'Het verenigde Jeruzalem is in zijn geheel hoofdstad van Israël'. Jeruzalem, de verdeelde en eindelijk herenigde stad?

'Bidt Jeruzalem vrede toe; mogen wie u liefhebben, rust genieten; vrede zij binnen uw muur, rust in uw burchten. Om mijn broeders en mijn vrienden wil ik zeggen: vrede zij in u,' zo luidt een deel van de tekst van Psalm 122.

De Oude Stad met zijn verschillende wijken

De Oude Stad van Jeruzalem is onderverdeeld in vier "kwartieren": islamitisch, christelijk, armeens en joods. De huidige demarcatielijnen werden door de Britten getrokken na de Eerste Wereldoorlog.

Moslim wijk

Omdat de moslimbevolking van de stad zo klein was, werd een apart moslimkwartier als overbodig beschouwd; deze groep kwamen te wonen in wat genoemd werd "een gemengd kwartier". Tot aan de Arabische rellen in 1920, jodenwerden toen uit veiligheidsoverwegingen op grote schaal door de Britten geëvacueerd, bestond de overgrote meerderheid van de bevolking uit joden. Het zogenoemde "gemengde kwartier", werd voortaan "moslimkwartier" genoemd. Vóór deze gedwongen evacuatie waren er alleen al in de hoofdstraat van het huidige moslimkwartier 22 synagoges, twee Yeshiva's en verschillende joodse instituten gevestigd.

Armeense wijk

Dit is een weldadig rustige wijk in de oude stad van Jeruzalem met woonhuizen, kerken, bibliotheken en kloosters, maar zonder winkels, cafés of restaurants. Centrale oriëntatiepunten van deze wijk zijn de St.-Jacobskerk en het museum voor Armeense kunst en geschiedenis.

Joodse wijk

De wijk werd na de verovering van Oost-Jeruzalem in de Zesdaagse Oorlog (1967) naar oude architectonische en stedebouwkundige ontwerpen op indrukwekkende wijze gerestaureerd. Tegenwoordig leven hier ongeveer 700 Joodse families. Buitenlanders, in het bijzonder Arabieren, wordt het woonrecht ontzegd. In het 'Cardo Information Centre' is het model van de wijk, die in de Romeinse tijd werd gebouwd, te zien. U moet beslist de overblijfselen van de in 1948 verwoeste Hurva-synagoge gaan bekijken, waarvan de grote boog haar vroegere grootsheid laat raden.

Mea Shearim

Het alledaagse leven in de wijk van de 'Honderd Poorten' lijkt op dat van een Oosteuropese Shtetl uit de 18de en 19de eeuw. De inwoners zijn bijzonder godvrezende en wetsgetrouwe Joden, van wie het merendeel van giften (respectievelijk sociale bijstand) leeft. Hier verloopt het leven in de vastgelegde banen van het juiste geloof. De bewoners beschouwen de staat Israël als godslastering, omdat de stichting van een Joodse staat volgens hen aan de Messias is voorbehouden. De Sabbat wordt strikt in acht genomen en daarom heerst er bij de voorbereiding vooral op donderdag tot 's nacht een levendige bedrijvigheid. De wijk is in 1870 gebouwd en ligt vlak bij de oude stad.